Çelik Konstrüksiyon Montaj
Çelik Konstrüksiyon Montaj Süreçleri ve Saha Uygulamaları
Çelik konstrüksiyon montajı, yapı sektörünün en hassas ve profesyonel yaklaşım gerektiren süreçlerinden biridir. İmalat atölyesinde üretilen çelik elemanların şantiyeye sevkiyatından önce, parçaların doğru sıralama ile yüklenmesi ve nakliye esnasında hasar görmemesi için gerekli önlemlerin alınması büyük önem taşır. Özellikle uzun kolonlar ve kirişlerin taşınmasında kullanılacak tır ve lowbedlerin güzergah analizi yapılmalı, yükseklik sınırlaması olan köprü ve viyadükler önceden tespit edilmelidir.
Şantiye sahasında çelik konstrüksiyon montaj operasyonlarının başlamasından önce, detaylı bir iş programı ve vinç yerleşim planı hazırlanması gerekir. Kullanılacak mobil vinçlerin kapasitesi, çalışma yarıçapı ve boom uzunluğu, kaldırılacak en ağır yapı elemanına göre belirlenir. Vinçlerin yanı sıra, malzeme taşıma ve pozisyonlama işlemlerinde kullanılacak teleskopik forkliftler, makaslı platformlar ve eklemli platformların da önceden temin edilmesi ve periyodik kontrollerinin yapılması şarttır.
İş güvenliği, çelik konstrüksiyon montaj işlerinin olmazsa olmaz bir parçasıdır. Yüksekte çalışma gerektiren tüm operasyonlarda, personelin tam vücut emniyet kemeri kullanması ve bu kemerlerin uygun ankraj noktalarına bağlanması zorunludur. Montaj sahası çevresinde güvenlik şeridi oluşturulmalı, vinç operasyonları sırasında yük altında personel bulunmamalıdır. Ayrıca, tüm çelik konstrüksiyon montaj ekibinin baret, çelik burunlu ayakkabı, iş eldiveni ve reflektörlü yelek gibi kişisel koruyucu donanımları eksiksiz kullanması sağlanmalıdır.
Montaj işlemlerinde sıralama ve teknik detaylar büyük önem taşır. Öncelikle ana kolonların şakülünde montajı yapılır ve geçici payandalar ile sabitlenir. Temel ankraj bulonlarının torklama işlemleri tamamlandıktan sonra, ana kirişlerin montajına geçilir. Bu aşamada, yapı elemanlarının kot ve eksen kontrollerinin hassas ölçüm aletleri ile sürekli kontrol edilmesi, yapının geometrik düzgünlüğü açısından kritiktir.
Sahada yapılacak kaynak işlemleri, hava koşullarından etkilenmeyecek şekilde planlanmalıdır. Rüzgarlı ve yağışlı havalarda kaynak yapılmamalı, gerekirse portatif çadırlar kullanılarak kaynak bölgesi korunmalıdır. Kaynakçıların sertifikaları kontrol edilmeli, kaynak işlemlerinin standartlara uygunluğu tahribatsız muayene yöntemleri ile test edilmelidir. Özellikle moment aktaran birleşimlerdeki kaynak dikişlerinin kalitesi, yapının deprem performansını doğrudan etkileyeceğinden, bu bölgelerde daha sıkı kalite kontrol prosedürleri uygulanmalıdır.
Çelik yapı montajında kullanılan bağlantı elemanlarının kalitesi ve uygun montajı kritik öneme sahiptir. Yüksek mukavemetli bulonların torklama işlemleri kalibrasyonlu tork anahtarları ile yapılmalı, her bir bağlantı noktası için öngörülen sıkma momentine uyulmalıdır. Sürtünmeli birleşimlerde kullanılan bulonların temas yüzeylerinin temizliği ve yüzey pürüzlülüğü kontrol edilmeli, gerekirse kumlamaya tabi tutulmalıdır.
Montaj sırasında yapı elemanlarının korozyondan korunması için gerekli önlemler alınmalıdır. Fabrikada uygulanan astar ve boya sistemlerinin sahada hasar görmemesi için özen gösterilmeli, taşıma ve montaj sırasında oluşan boya hasarları uygun tamir sistemleri ile onarılmalıdır. Özellikle kaynak yapılan bölgelerde, kaynak sonrası yüzey temizliği ve boya tamiratı eksiksiz yapılmalıdır.
Çatı ve cephe kaplamalarının montajı öncesinde, taşıyıcı sistemin terazisinde olduğundan emin olunmalıdır. Aşık ve kuşak sistemlerinin montajında kullanılan bağlantı detayları, rüzgar yüklerini güvenle aktarabilecek şekilde uygulanmalıdır. Çatı güvenlik halatları ve yaşam hatları, montaj aşamasında kurulmalı ve periyodik kontrolleri yapılmalıdır.
Montaj işlemlerinin her aşamasında detaylı dokümantasyon tutulmalı, günlük iş programı takibi yapılmalıdır. Yapılan işlerin fotoğraflanması, imalat kalite kontrol formlarının doldurulması ve gerekli test raporlarının düzenlenmesi, projenin kalite güvence sisteminin önemli bir parçasıdır. Ayrıca, montaj sırasında karşılaşılan sorunlar ve çözümleri kayıt altına alınmalı, benzer projelerde kullanılmak üzere tecrübe havuzu oluşturulmalıdır.
Çelik yapı montajının tamamlanmasının ardından, yapının son kontrollerinin yapılması ve gerekli düzeltmelerin gerçekleştirilmesi gerekir. Bu aşamada, yapının genel geometrisi, bağlantı elemanlarının kontrolü, boya sisteminin bütünlüğü ve yapısal elemanların düzgünlüğü detaylı olarak incelenir. Çelik konstrüksiyon montaj toleranslarının şartname limitlerini sağladığından emin olunduktan sonra, yapı kullanıma hazır hale gelir.
Çelik montaj sürecinde karşılaşılabilecek beklenmedik durumlar için acil durum prosedürleri önceden belirlenmelidir. Örneğin, şiddetli rüzgar durumunda vinç operasyonlarının durdurulması, yıldırım tehlikesinde çalışmaların askıya alınması veya malzeme teslimatında yaşanabilecek gecikmelere karşı alternatif iş programlarının hazırlanması gibi konular detaylı olarak planlanmalıdır. Ayrıca, şantiye sahasında her an ulaşılabilir durumda bir sağlık görevlisi veya ilk yardım eğitimi almış çelik montaj personeli bulundurulmalı, olası iş kazalarına karşı müdahale planları hazır tutulmalıdır.
Çelik konstrüksiyon montajının sürdürülebilirlik açısından değerlendirilmesi de günümüzde önem kazanan bir konudur. Montaj sürecinde oluşan atıkların minimize edilmesi ve geri dönüşüme uygun şekilde ayrıştırılması, çevresel etkilerin azaltılması açısından önemlidir. Şantiye sahasında kullanılan makinelerin yakıt verimliliği, gürültü seviyeleri ve egzoz emisyonları düzenli olarak kontrol edilmeli, çevre dostu ekipman ve yöntemler tercih edilmelidir. Bu yaklaşım, projenin çevresel ayak izini azaltırken, aynı zamanda yerel yönetmeliklere uygunluğu da garanti altına alır.
